حقوق فرهنگی و آموزشی
۲۹. حمایت از منافع اقلیت‌ها
1- هر گروهی از شهروندان که در قلمرو هند یا بخشی از آن سکونت دارند و دارای زبان، خط یا فرهنگ متمایز خود هستند، حق دارند آن را حفظ کنند.
2- هیچ شهروندی نباید صرفاً به دلایل مذهب، نژاد، طبقه، زبان یا هر یک از این موارد، از ورود به هیچ مؤسسه آموزشی که توسط دولت اداره میشود یا از بودجه دولتی کمک دریافت میکند، محروم گردد.
۳۰. حق اقلیت‌ها برای تأسیس و اداره مؤسسات آموزشی
1- تمام اقلیت‌ها، چه بر اساس مذهب و چه بر اساس زبان، حق دارند مؤسسات آموزشی مورد نظر خود را تأسیس و اداره کنند.
1 (الف)- در صورت وضع هر قانونی که مربوط به تملک اجباری اموال مؤسسه آموزشی تأسیس و اداره‌شده توسط اقلیت‌ها (مذکور در بند ۱) باشد، دولت باید اطمینان حاصل کند که مبلغ تعیین‌شده یا مقرر در آن قانون برای تملک چنین اموالی، به گونه‌ای نباشد که حق تضمین‌شده در آن بند را محدود یا لغو نماید.
2- دولت در هنگام اعطای کمک مالی به مؤسسات آموزشی، نباید صرفاً به این دلیل که مؤسسه تحت مدیریت اقلیتی است (خواه بر پایه مذهب یا زبان)، با آن تبعیض قائل شود.
ماده ۱۲۰. زبان مورد استفاده در پارلمان
1- با وجود مفاد بخش هفدهم، اما با رعایت ماده ۳۴۸، امور پارلمان باید به زبان هندی یا انگلیسی انجام شود:
مشروط بر اینکه رئیس مجلس ایالات (شورای ایالات) یا رئیس مجلس عوام (خانه مردم) ـ یا شخصی که وظایف آنان را انجام میدهد ـ می‌تواند به هر یک از اعضایی که قادر نیستند به‌طور کافی خود را به زبان هندی یا انگلیسی بیان کنند، اجازه دهد تا به زبان مادری خود در مجلس سخن بگویند.
2- تا زمانی که پارلمان قانون دیگری در این زمینه تصویب نکرده است، این ماده پس از گذشت پانزده سال از اجرای این قانون اساسی، به‌گونه‌ای اجرا خواهد شد که گویی عبارت «یا به زبان انگلیسی» از آن حذف شده است.
ماده ۲۱۰. زبان مورد استفاده در مجالس قانون‌گذاری ایالت‌ها
1- با وجود مفاد بخش هفدهم، اما با رعایت ماده ۳۴۸، امور مجلس قانون‌گذاری هر ایالت باید به زبان یا زبان‌های رسمی آن ایالت، یا به زبان هندی، یا به زبان انگلیسی انجام شود:
مشروط بر اینکه رئیس مجلس قانون‌گذاری یا رئیس شورای ایالتی، یا شخصی که وظایف آنان را انجام میدهد، می‌تواند به هر یک از اعضایی که قادر نیستند خود را به‌طور کامل به هیچ‌یک از زبان‌های یادشده بیان کنند، اجازه دهد تا به زبان مادری خود در مجلس سخن بگویند.
2- تا زمانی که مجلس قانون‌گذاری ایالت قانونی دیگر در این خصوص تصویب نکرده است، این ماده پس از گذشت پانزده سال از اجرای قانون اساسی، به‌گونه‌ای اجرا خواهد شد که گویی عبارت «یا به زبان انگلیسی» از آن حذف شده است:
با این شرط که در مورد مجالس قانون‌گذاری ایالت‌های هیماچال پرادش، مانیپور، مِگهالایا و تریپورا، این بند به‌گونه‌ای اعمال میشود که به‌جای عبارت «پانزده سال» عبارت «بیست و پنج سال» قرار گیرد.
و همچنین با این شرط که در مورد مجالس قانون‌گذاری ایالت‌های آروناچال پرادش، گوا و میزورام، این بند به‌گونه‌ای اعمال میشود که به‌جای عبارت «پانزده سال» عبارت «چهل سال» قرار گیرد.
بخش هفدهم – زبان رسمی
فصل اول – زبان اتحادیه
ماده ۳۴۳. زبان رسمی اتحادیه
1- زبان رسمی اتحادیه، هندی به خط دیواناگری خواهد بود.
شکل اعداد مورد استفاده برای مقاصد رسمی اتحادیه، شکل بین‌المللی اعداد هندی خواهد بود.
2- با وجود مفاد بند (۱)، تا مدت پانزده سال از تاریخ اجرای این قانون اساسی، زبان انگلیسی همچنان برای تمامی مقاصد رسمی اتحادیه که پیش از این از آن استفاده می‌شد، مورد استفاده قرار خواهد گرفت:
مشروط بر اینکه رئیس‌جمهور بتواند در طول این مدت، با صدور فرمان، اجازه دهد زبان هندی علاوه بر زبان انگلیسی، و شکل دیواناگری اعداد علاوه بر شکل بین‌المللی اعداد هندی، برای هر یک از مقاصد رسمی اتحادیه به کار رود.
3- صرف‌نظر از هر چیزی که در این ماده آمده، پارلمان می‌تواند با تصویب قانون، پس از پایان دوره‌ی پانزده ساله، استفاده از موارد زیر را مقرر نماید:
۱. زبان انگلیسی، یا
۲. شکل دیواناگری اعداد،
برای مقاصدی که در آن قانون مشخص میشود.
ماده ۳۴۴. کمیسیون و کمیته پارلمان در مورد زبان رسمی
1- رئیس‌جمهور، پس از گذشت پنج سال از اجرای این قانون اساسی و سپس پس از گذشت ده سال از آن، با صدور فرمان، کمیسیونی را تشکیل خواهد داد که شامل یک رئیس و اعضای دیگری از میان نمایندگان زبان‌های مختلف مندرج در پیوست هشتم باشد و در فرمان مربوط، روش کار کمیسیون تعیین میگردد.
2- وظیفه کمیسیون این است که به رئیس‌جمهور در خصوص موارد زیر توصیه‌هایی ارائه دهد:
الف. استفاده تدریجی از زبان هندی برای مقاصد رسمی اتحادیه،
ب. محدودیت در استفاده از زبان انگلیسی برای همه یا بخشی از مقاصد رسمی اتحادیه،
پ. زبان مورد استفاده برای هر یک از مقاصد ذکر شده در ماده ۳۴۸،
ث. شکل اعداد برای مقاصد خاص اتحادیه،
ج. هر موضوع دیگری که رئیس‌جمهور در خصوص زبان رسمی اتحادیه یا زبان ارتباطی میان اتحادیه و ایالات یا میان دو ایالت به کمیسیون ارجاع دهد.
3- کمیسیون در ارائه توصیه‌های خود مطابق مفاد بند 2، باید پیشرفت صنعتی، فرهنگی و علمی هند و همچنین منافع و حقوق عادلانه افراد ساکن مناطق غیرهندی‌زبان را در نظر گیرد.
4- همچنین کمیته‌ای متشکل از سی عضو تشکیل خواهد شد که بیست نفر از آنان از مجلس عوام و ده نفر از مجلس ایالات انتخاب می‌شوند بر اساس نظام نمایندگی نسبی از طریق رأی انتقال‌پذیر واحد.
5- وظیفه این کمیته بررسی توصیه‌های کمیسیون و ارائه نظر خود به رئیس‌جمهور خواهد بود.
6- با وجود مفاد ماده ۳۴۳، رئیس‌جمهور می‌تواند پس از بررسی گزارش کمیته، دستوراتی مطابق با تمام یا بخشی از گزارش صادر کند.
فصل دوم – زبان‌های ایالتی
ماده ۳۴۵. زبان یا زبان‌های رسمی ایالت
با رعایت مواد ۳۴۶ و ۳۴۷، مجلس قانون‌گذاری هر ایالت می‌تواند با تصویب قانون، یکی یا چند زبان مورد استفاده در آن ایالت یا زبان هندی را به عنوان زبان رسمی برای همه یا برخی از مقاصد رسمی آن ایالت تعیین کند:
مشروط بر اینکه تا زمانی که مجلس قانون‌گذاری ایالت قانونی در این خصوص وضع نکرده، زبان انگلیسی همچنان برای مقاصد رسمی که پیش از اجرای قانون اساسی از آن استفاده می‌شده، به کار رود.
ماده ۳۴۶. زبان رسمی برای ارتباط میان ایالات و میان ایالت و اتحادیه
زبان مجاز برای استفاده رسمی در اتحادیه، زبان رسمی برای ارتباط میان ایالات و میان هر ایالت و اتحادیه خواهد بود:
مشروط بر اینکه اگر دو یا چند ایالت توافق کنند که زبان هندی برای ارتباط میان آنها به عنوان زبان رسمی مورد استفاده قرار گیرد، می‌توانند از آن استفاده کنند.
ماده ۳۴۷. مقررات ویژه درباره زبانی که بخشی از جمعیت ایالت بدان سخن می‌گویند
در صورت درخواست، اگر رئیس‌جمهور قانع شود که بخش قابل توجهی از جمعیت یک ایالت خواهان شناسایی رسمی زبانی است که به آن سخن می‌گویند، می‌تواند دستور دهد که آن زبان نیز در سراسر آن ایالت یا بخشی از آن برای مقاصد خاصی که او تعیین میکند، رسمیت یابد.
فصل سوم – زبان دیوان عالی، دیوان‌های ایالتی و سایر موارد
ماده ۳۴۸. زبان مورد استفاده در دیوان عالی، دیوان‌های ایالتی و برای قوانین و مصوبات
1- با وجود مفاد پیشین این بخش، تا زمانی که پارلمان قانون دیگری وضع نکند:
الف. تمامی دادرسی‌ها در دیوان عالی و هر دیوان عالی ایالتی،
ب. متون رسمی:
1- تمامی لوایح و اصلاحات پیشنهادی در هر یک از مجالس پارلمان یا مجلس قانون‌گذاری ایالت،
2- تمامی قوانین مصوب پارلمان یا مجالس ایالتی و فرمان‌های صادره از سوی رئیس‌جمهور یا فرماندار ایالت،
3- و تمامی مقررات، آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های صادره تحت این قانون اساسی یا هر قانون مصوب پارلمان یا مجالس ایالتی،
همگی باید به زبان انگلیسی باشند.
2- با وجود بند (۱)(الف)، فرماندار یک ایالت می‌تواند با موافقت قبلی رئیس‌جمهور، اجازه استفاده از زبان هندی یا هر زبان رسمی دیگر ایالت را در دادرسی‌های دیوان عالی آن ایالت صادر کند:
مشروط بر اینکه هیچ حکمی در این بند شامل احکام، فرامین یا دستورات صادره از سوی دیوان عالی نخواهد شد.
3- همچنین، اگر مجلس قانون‌گذاری ایالتی استفاده از زبانی غیر از انگلیسی را برای لوایح، قوانین یا فرمان‌های صادره از سوی فرماندار مقرر کند، ترجمه انگلیسی آن که تحت نظر فرماندار در روزنامه رسمی ایالت منتشر شود، به عنوان متن رسمی و معتبر انگلیسی تلقی خواهد شد.
ماده ۳۴۹. روند ویژه برای تصویب قوانین مربوط به زبان
در مدت پانزده سال از اجرای قانون اساسی، هیچ لایحه یا اصلاحیه‌ای که به زبان مورد استفاده برای مقاصد ذکر شده در ماده ۳۴۸ مربوط باشد، بدون تأیید قبلی رئیس‌جمهور در هیچ یک از مجالس پارلمان مطرح نخواهد شد. رئیس‌جمهور نیز چنین تأییدی را تنها پس از بررسی توصیه‌های کمیسیون ماده ۳۴۴ و گزارش کمیته مربوط صادر خواهد کرد.
فصل چهارم – دستورات ویژه
ماده ۳۵۰. زبان مورد استفاده در ارائه شکایات و درخواست‌ها
هر فرد حق دارد جهت رسیدگی به هر شکایتی، نماینده ای جهت ارتباط با مقامات یا نهادهای دولتی اتحادیه یا ایالت، به هر یک از زبان‌های مورد استفاده در اتحادیه یا ایالت مربوطه ارائه دهد.
ماده ۳۵۰ الف. تسهیلات آموزش به زبان مادری در دوره ابتدایی
هر ایالت و هر مرجع محلی درون آن موظف است امکانات کافی برای آموزش به زبان مادری را در مرحله ابتدایی برای کودکان متعلق به اقلیت‌های زبانی فراهم کند؛ و رئیس‌جمهور می‌تواند برای تضمین اجرای این امر، دستورات لازم را به ایالات صادر نماید.
ماده ۳۵۰ ب. مأمور ویژه اقلیت‌های زبانی
یک مأمور ویژه برای اقلیت‌های زبانی توسط رئیس‌جمهور منصوب خواهد شد.
وظیفه این مأمور بررسی تمامی موضوعات مربوط به حمایت‌های مندرج در قانون اساسی برای اقلیت‌های زبانی و ارائه گزارش‌های دوره‌ای به رئیس‌جمهور است؛ رئیس‌جمهور باید این گزارش‌ها را به هر دو مجلس پارلمان ارائه داده و برای دولت‌های ایالتی ذی‌ربط ارسال کند.
ماده ۳۵۱. دستور برای توسعه زبان هندی
وظیفه اتحادیه این است که گسترش زبان هندی را ترویج دهد و آن را به گونه‌ای توسعه دهد که بتواند وسیله‌ای برای بیان تمامی عناصر فرهنگ ترکیبی هند باشد، و با بهره‌گیری از ویژگی‌های زبان هندی، واژگان و سبک‌های زبان‌های دیگر هند مندرج در پیوست هشتم را بدون آسیب به ماهیت آن در خود جذب کند و در واژگان خود، در درجه نخست از زبان سانسکریت و در درجه دوم از سایر زبان‌ها بهره گیرد.
ماده ۳۹۴ الف. متن رسمی به زبان هندی
1- رئیس‌جمهور موظف است با اختیار خود موارد زیر را منتشر کند:
الف. ترجمه این قانون اساسی به زبان هندی که توسط اعضای مجلس مؤسسان امضا شده است، با اصلاحاتی که برای تطبیق آن با زبان، سبک و اصطلاحات متداول در متون رسمی قوانین مرکزی به زبان هندی لازم باشد، و با درج تمامی اصلاحات قانون اساسی که پیش از انتشار مزبور انجام گرفته است؛ و
ب. ترجمه به زبان هندی از هر اصلاحیه‌ای در این قانون اساسی که به زبان انگلیسی تصویب شده است.
2- ترجمه این قانون اساسی و تمامی اصلاحات آن که طبق بند (۱) منتشر میشود، باید دارای همان معنا و مفهوم متن اصلی تلقی گردد، و در صورتی که در تفسیر هر بخش از چنین ترجمه‌ای مشکلی پیش آید، رئیس‌جمهور موظف است آن را به نحو مناسب بازنگری و اصلاح کند.
3- ترجمه این قانون اساسی و هر اصلاحیه آن که بر اساس این ماده منتشر شده باشد، از هر جهت، به‌عنوان متن رسمی و معتبر قانون اساسی به زبان هندی محسوب خواهد شد.
ماده ۶. اختیارات شورای منطقه در تأسیس مدارس ابتدایی و سایر امور
1- شورای منطقه برای یک ناحیه خودمختار می‌تواند در محدوده آن ناحیه مدارس ابتدایی، درمانگاه‌ها، بازارها، طویله‌ها، اسکله‌ها، شیلات، جاده‌ها، حمل‌ونقل جاده‌ای و مسیرهای آبی را تأسیس، احداث یا اداره کند و همچنین می‌تواند، با تأیید قبلی فرماندار، مقرراتی برای تنظیم و کنترل این موارد وضع نماید.
به‌ویژه، شورا می‌تواند زبان آموزش و شیوه تدریس در مدارس ابتدایی آن ناحیه را تعیین کند.
2- فرماندار می‌تواند، با رضایت شورای منطقه، وظایف مربوط به کشاورزی، دامداری، پروژه‌های اجتماعی، تعاونی‌ها، رفاه اجتماعی، برنامه‌ریزی روستایی یا هر موضوع دیگری که در حوزه اختیارات اجرایی ایالت قرار دارد را، به‌صورت مشروط یا بدون شرط، به آن شورا یا به مأموران آن واگذار کند.
پیوست هشتم – زبان‌ها
(مطابق با مواد ۳۴۴(۱) و ۳۵۱ قانون اساسی هند)
۱. آسامی (Assamese)
۲. بنگالی (Bengali)
۳. بودو (Bodo)
۴. دوگری (Dogri)
۵. گجراتی (Gujarati)
۶. هندی (Hindi)
۷. کانارا / کانادا (Kannada)
۸. کشمیری (Kashmiri)
۹. کونکانی (Konkani)
۱۰. مایتیلی (Maithili)
۱۱. مالایالام (Malayalam)
۱۲. مانیپوری (Manipuri)
۱۳. مراتی (Marathi)
۱۴. نپالی (Nepali)
۱۵. اودیا / اوریا (Odia)
۱۶. پنجابی (Punjabi)
۱۷. سانسکریت (Sanskrit)
۱۸. سانتالی (Santhali)
۱۹. سندی (Sindhi)
۲۰. تامیلی (Tamil)
۲۱. تلوگو (Telugu)
۲۲. اردو (Urdu)
